นพ.ศุภกิจ ศิริลักษณ์ อธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ พร้อมด้วย นพ.สุรโชค ต่างวิวัฒน์ รองเลขาธิการคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) และ ภญ.ศิริกุล เมธีวีรังสรรค์ รองผู้อำนวยการองค์การเภสัชกรรม แถลงข่าวที่กระทรวงสาธารณสุข เรื่องประสิทธิภาพของ Antigen Test Kit (ATK) ที่ใช้ในประเทศไทย

พ.ศุภกิจ กล่าวว่า กระทรวงสาธารณสุขส่งเสริมให้ประชาชนเข้าถึงการตรวจโควิด-19 ด้วยการใช้ชุดตรวจ ATK ซึ่งขณะนี้เริ่มมีราคาถูกลง แต่ราคาไม่ใช่สิ่งที่ตัดสินคุณภาพของ ATK ต้องเลือกยี่ห้อที่ได้รับการรับรองมาตรฐานจาก อย. และชุดตรวจ ATK มีข้อจำกัดในการใช้ แนะนำให้ตรวจหลังมีความเสี่ยงรับเชื้อแล้ว 3-5 วัน หากตรวจทันทีอาจไม่พบเชื้อเนื่องจากปริมาณไวรัสยังมีน้อย แต่กรณีที่มีอาการไข้และอาการระบบทางเดินหายใจให้ตรวจทันที

สำหรับชุดตรวจ ATK แบบที่ใช้สารคัดหลั่งจากทางโพรงจมูก ให้ใช้ไม้ swab ที่ให้มากับชุดตรวจเก็บตัวอย่างในจมูกทั้ง 2 ข้าง โดยสอดลึก 2-3 เซนติเมตร แล้วปั่นข้างละ 5 รอบ เพื่อให้ได้สารคัดหลั่งมากพอ ส่วนชุดตรวจที่ใช้น้ำลาย ก็ให้เก็บน้ำลายตามวิธีที่ชุดตรวจกำหนด สำหรับการอ่านผลตรวจ ตลับชุดตรวจต้องมีแถบสีเกิดขึ้นบริเวณตัว C จึงใช้ได้ หากมีแถบขึ้นที่ตัว T ร่วมด้วย หมายถึงผลบวก หากไม่มีแถบขึ้นที่ตัว T คือผลลบ

ทั้งนี้ หากตรวจแล้วได้ผลบวก ให้แจ้งเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลใกล้บ้าน หรือโทรสายด่วน สปสช. 1330 หรือรายงานผลตรวจผ่านแอปพลิเคชัน H4U หรือ SMART-อสม. กรณีเป็นสถานประกอบการ จะมีโรงพยาบาลคู่สัญญาในการทำ Bubble and Seal และพิจารณาส่งต่อเข้าระบบการรักษา ส่วนกรณีโรงเรียน ถ้าพบผล ATK เป็นบวก ให้แจ้งเจ้าหน้าที่สาธารณสุขเข้าไปสอบสวนโรค เพื่อตรวจซ้ำด้วยชุดตรวจ ATK หรือตรวจ RT-PCR

“ชุดตรวจที่ผ่านมาตรฐาน อย. จะเกิดผลบวกลวงน้อยมาก ปัจจัยที่ทำให้เกิดผลบวกลวง คือ ชุดตรวจที่ไม่ผ่านมาตรฐาน อย. มีคุณภาพต่ำ หรืออาจมีการปนเปื้อนเชื้ออื่น หรือทิ้งผลตรวจไว้นานเกินไปแล้วมาอ่านค่าภายหลัง หรือสภาพการตรวจไม่เหมาะสม จึงต้องควบคุมปัจจัยเหล่านี้ให้ดี ส่วนผลลบลวงเกิดได้หากตรวจหลังจากวันที่รับเชื้อเร็วเกินไป ปริมาณไวรัสจะยังไม่มากพอ หรือเก็บสิ่งส่งตรวจไม่ถูกต้อง หรือวิธีการตรวจไม่ถูกต้อง หรืออ่านผลเร็วเกินไป”

ทางด้าน รองเลขาธิการ อย. ระบุว่า คุณสมบัติของชุดตรวจ ATK แต่ละประเทศกำหนดแตกต่างกัน ในส่วนของไทยกำหนดความไวเชิงวินิจฉัย มากกว่าหรือเท่ากับ 90% ความจำเพาะเชิงวินิจฉัย มากกว่าหรือเท่ากับ 98% และความไม่จำเพาะน้อยกว่าหรือเท่ากับ 10% ซึ่งปัจจุบันมีชุดตรวจผ่านการประเมินและขึ้นทะเบียนกับ อย. แล้ว 193 รายการ แบ่งเป็น ชุดตรวจที่ใช้โดยประชาชนทั่วไป 100 รายการ และใช้โดยบุคลากรทางการแพทย์ 93 รายการ โดย อย. จะพิจารณาทั้งประสิทธิภาพ คุณภาพ และความปลอดภัย รวมถึงมีการทดสอบตัวอย่างชุดตรวจโดยโรงเรียนแพทย์ด้วย

ขณะที่ รองผู้อำนวยการองค์การเภสัชกรรม กล่าวเสริมว่า องค์การเภสัชกรรมจัดทำโครงการ ATK คุณภาพเพื่อสังคมไทย ให้ประชาชนเข้าถึงชุดตรวจ ATK คุณภาพในราคาที่เหมาะสม สนับสนุนนโยบายรัฐบาลในการเปิดประเทศ เปิดกิจการ/กิจกรรมต่างๆ โดย ATK ที่จัดหามีคุณภาพและผ่านมาตรฐานของ อย. สิ่งสำคัญคือ ต้องจัดเก็บชุดตรวจในอุณหภูมิที่เหมาะสมตามแนะนำข้างกล่อง เนื่องจากพบว่าบางคนเก็บชุดตรวจ ATK ไว้ในรถทำให้เสื่อมคุณภาพ และเมื่อจะใช้งานต้องอ่านคู่มืออย่างละเอียดเพื่อใช้ได้อย่างถูกต้องและได้ผลแม่นยำ

อย่างไรก็ตาม ชุดตรวจที่องค์การเภสัชกรรมจัดจำหน่ายได้รับความสนใจจากประชาชนอย่างมาก จึงเปิดขายผ่านเว็บไซต์ www.gpoplanet.com เมื่อได้รับใบอนุญาตโฆษณาแล้ว พร้อมให้สั่งซื้อเข้ามาเพิ่มเติมอย่างต่อเนื่อง มีสินค้าเพียงพอ แต่เพื่อให้ผู้บริโภครายย่อยเข้าถึงสินค้า จึงกำหนดให้ซื้อได้คนละ 1 กล่อง ราคากล่องละ 800 บาท มี 20 ชุดตรวจ ตกชุดละ 40 บาท.