เวทีการประชุมเชิงปฏิบัติการเพื่อออกแบบและวางแผนขับเคลื่อน “ตำบลขับขี่ปลอดภัย”จัดขึ้นก่อนเทศกาลปีใหม่เมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมารับช่วง 7 วันอันตราย  ที่โรงแรมมิราเคิล แกรนด์ คอนเวนชั่น โดยกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)จัดขึ้นเพื่อกระตุกเตือนให้สังคมร่วมด้วยช่วยกันป้องกันอุบัติเหตุทางถนน ให้ความสำคัญกับชุมชนท้องถิ่นมีบทบาทสำคัยการลดอัตราการตายจากการบาดเจ็บทางถนนอันเป็น 1 ในทิศทางและเป้าหมาย ระยะ 10 ปี ของ สสส

“ข้อมูลจาก Global Status Report on Road Safety 2018 ขององค์การอนามัยโลกไทย จัดอันดับไทยมีอัตราการเสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางถนนเป็นอันดับ 9 ของโลก และเป็นอันดับ 1 ในเอเชีย โดยเฉพาะการเสียชีวิตจากอุบัติเหตุที่เกิดจากจักรยานยนต์ของไทยสูงเป็นอันดับ 3 ของโลก คิดเป็นร้อยละ 74.4 ของอุบัติเหตุทางถนนทั้งหมด” ดร.ประกาศิต กายะสิทธิ์ รองผู้จัดการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และรักษาการผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนสุขภาวะชุมชน สสส. กล่าวถึงสถิติอุบัติทางถนนในประเทศไทย

ทั้งนี้อุบัติเหตุทางถนนเป็น 1 ใน 3 อันดับแรกของปัญหาสาธารณสุขของไทย จำนวนผู้บาดเจ็บ ผู้เสียชีวิต และผู้พิการมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้นทุกปี

ดร.ประกาศิต ระบุว่าเด็กและวัยรุ่นมีอัตราการสวมหมวกนิรภัยต่ำมาก สำหรับสาเหตุสำคัญมาจากพฤติกรรมเสี่ยง ได้แก่ ดื่มแล้วขับ ขับรถเร็วเกินกฎหมายกำหนด และการไม่สวมหมวกนิรภัย ข้อมูลการเสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางถนน จากฐานข้อมูลบูรณาการการเสียชีวิต 3 ฐาน ในปี 2561-2563 พบว่า จังหวัดที่มีอัตราการเสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางถนนต่อแสนประชากร สูงในรอบ 3 ปี ส่วนใหญ่อยู่ในพื้นที่ภาคตะวันออกและภาคกลาง

“สสส. ตั้งเป้าลดปัจจัยเสี่ยงสำคัญที่เป็นสาเหตุการตายก่อนวัยอันควร และช่วยลดความสูญเสียทั้งด้านเศรษฐกิจและสังคมทั้งในระดับประเทศและระดับครัวเรือน โดยลดพฤติกรรมเสี่ยงต่ออุบัติเหตุทางถนนและสร้างพฤติกรรมความปลอดภัยเพิ่มขึ้น เช่น รณรงค์ขับไม่ดื่ม สวมหมวกนิรภัย และสร้างสภาพสังคมและสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อความปลอดภัยในการใช้รถ ซึ่งความปลอดภัยทางถนนเริ่มที่ชุมชนท้องถิ่นได้ โดย สสส. ได้ถอดบทเรียนและออกแบบกิจกรรม “ตำบลขับขี่ปลอดภัย” ของเครือข่ายร่วมสร้างชุมชนท้องถิ่นน่าอยู่ เพื่อขับเคลื่อนในระดับพื้นที่และหนุนเสริมการขับเคลื่อนเชิงนโยบายระดับอำเภอ จังหวัดและประเทศ พร้อมจัดตั้งศูนย์ประสานงานเครือข่ายเฉพาะประเด็นจัดการความปลอดภัยทางถนนโดยชุมชนท้องถิ่น (ศปง.ขับขี่ปลอดภัย) โดยตั้งเป้าหมายกว่า 100 ตำบล ในเครือข่ายร่วมสร้างชุมชนท้องถิ่นน่าอยู่” ดร.ประกาศิต กล่าว

รศ. ดร.ขนิษฐา นันทบุตร ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพชุมชน (ศวช.) คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ให้ข้อมูลว่า จากการเก็บสถิติ จากระบบข้อมูลตำบล (TCNAP) ของเครือข่ายตำบลสุขภาวะเครือข่ายร่วมสร้างชุมชนท้องถิ่นน่าอยู่ทั่วประเทศ สนับสนุนโดย สสส. เมื่อเดือนตุลาคม 2564 พบว่า มีผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 15 ปีขึ้นไปดื่มสุราเป็นประจำ จำนวน 536,123 คน จากประชากรจำนวน 8,215,694 คน ใน 2,677,838 ครัวเรือน คิดเป็นร้อยละ 7.40  โดยมีการดื่มสุราร่วมกับขับรถเร็ว ประมาท จำนวน  10,570 คนหรือร้อยละ 5.26 และมีการดื่มสุราร่วมกับไม่สวมหมวกนิรภัย จำนวน 27,236 คนหรือร้อยละ 13.57 และดื่มสุราร่วมกับไม่คาดเข็มขัดนิรภัย จำนวน 5,302 หรือร้อยละ 2.64 จากข้อมูลดังกล่าว นำมาสู่การออกแบบและวางแผนขับเคลื่อน “ตำบลขับขี่ปลอดภัย” ภายใต้แคมเปญ ลดเร็ว ลดเสี่ยง เลี่ยงตาย ชุมชนท้องถิ่นจัดการได้ โดยช่วงเทศกาลปีใหม่ 2565 ในช่วง 7 วันอันตราย พื้นที่เครือข่ายมีเป้าหมาย การพัฒนาศักยภาพ คน รถ ถนน เช่น รณรงค์ลดอุบัติเหตุจราจรทางถนน  ตั้งด่านชุมชน  แก้ปัญหาจุดเสี่ยง และเช็กสภาพรถ เป็นต้น

รศ. ดร.ขนิษฐา กล่าวต่อว่า การขับเคลื่อนตำบลขับขี่ปลอดภัย ดำเนินการภายใต้ 5 ชุดกิจกรรมการจัดการความปลอดภัยทางถนน ประกอบด้วย  1. กำหนดให้มีแนวทางในการเฝ้าระวังอุบัติเหตุ 2.การรณรงค์ขับขี่ปลอดภัย จัดทำธรรมนูญตำบลหรือมาตรการชุมชน การบังคับใช้กฎหมาย 3.การพัฒนาศักยภาพคน รถ ถนน เช่น การฝึกอบรมพัฒนาทักษะกฎหมาย กฎจราจร ปรับโครงสร้างถนน ไฟส่องสว่าง พร้อมทั้งมีศูนย์ตรวจเช็กสภาพรถในชุมชน 4.การจัดสภาพถนน และสิ่งแวดล้อม คือ ประกาศข้อกำหนดด้านจราจรในเขตชุมชน 5.จัดตั้งศูนย์ปฏิบัติการความปลอดภัยทางถนน(ศปถ.) จัดทำข้อมูลความเสี่ยง ทั้งนี้จะดำเนินงาน 3 ระยะ คือ ระยะป้องกันและเฝ้าระวัง ระยะเกิดเหตุ และระยะหลังเกิดเหตุและฟื้นฟู

ด้าน นางก่องกาญจน์ ทักษ์หิรัฐฤทธิ์ ผู้ช่วยผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนการควบคุมปัจจัยเสี่ยงทางสังคม สสส. กล่าวว่า แผนการจัดการความปลอดภัยและปัจจัยเสี่ยงทางสังคม สสส. มีต้นทุนการทำงานในระดับจังหวัดระดับอำเภอโดยสนับสนุนการทำงานผ่านเครือข่ายคณะทำงานสนับสนุนการป้องกันอุบัติเหตุจราจรระดับจังหวัด (สอจร.) ซึ่งมีเครือข่ายคนทำงานในทุกจังหวัดมี โดยมีเกณฑ์การทำงานในการกำหนด “ตำบลขับขี่ปลอดภัย” ซึ่งเกณฑ์การดำเนินงาน 5 ข้อ มีดังนี้ 1.กลไกการจัดการที่เข้มแข็งโดยมีการจัดตั้ง ศปถ.อปท. (ศูนย์ปฏิบัติการความปลอดภัยทางถนนท้องถิ่น องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น) หรือมีการตั้งคณะทำงานเพื่อความปลอดภัยทางถนนของ อปท. 2.ดำเนินแผน/กิจกรรมการสวมหมวกนิรภัย 100% 3.แผนหรือกิจกรรมการลดการเสียชีวิตจากการ “ดื่มขับ” 4.ดำเนินการลดความเร็วในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) เช่น 1 ท้องถิ่น 1 speed zone 5.มีการดำเนินการแก้ไขจุดเสี่ยงใน อปท. ซึ่งจะสอดคล้องกับนโยบายของ ศปถ