ด้วย Care Giver อาสาสมัครสาธารณสุข

ปัจจุบันผู้สูงอายุและผู้ป่วยที่ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ หรือที่เรียกว่า ผู้ป่วยติดบ้านติดเตียงมีจำนวนเพิ่มมากขึ้นภายใต้กลไก สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ที่ได้จัดระบบไว้ กองทุน Long Term Careซึ่งวางแผนดูแลรายบุคคล โดย Care Manager ซึ่งส่วนใหญ่คือพยาบาลประจำโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) และมี Care Giver ซึ่งมักจะเป็นอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ได้ลงไปดูแลผู้ป่วยถึงบ้านอย่างสม่ำเสมอ

โดยเฉพาะอย่างยิ่ง กรุงเทพมหานครมีความซับซ้อนมากกว่าจังหวัดอื่นๆ ทั้งในแง่ของจำนวนประชากรที่หนาแน่น จำนวนบุคลากรและความครอบคลุมของหน่วยบริการปฐมภูมิ ฯลฯ จึงมีการรับสมัครคนในชุมชน เข้ามาทำหน้าที่Care Giver เพื่อดูแลผู้ป่วยติดบ้านติดเตียงที่เป็นเพื่อนบ้านหรือคนในชุมชนด้วยกันเองอย่างเช่น การดำเนินงานของศูนย์บริการสาธารณสุข 47 คลองขวาง หนึ่งในหน่วยบริการปฐมภูมิของกรุงเทพมหานคร ซึ่งดูแลรับผิดชอบพื้นที่เขตภาษีเจริญโซนทิศเหนือ มีประชากรในความดูแลกว่า 75,000 คน

นพ.อรรถพล ฉัตรอารียกุล ผู้อำนวยการศูนย์บริการสาธารณสุข 47 คลองขวาง กล่าวว่า ประชาชนในพื้นที่มีแนวโน้มเข้ามารับบริการสาธารณสุขเพิ่มมากขึ้นทุกปีจากการเพิ่มขึ้นของจำนวนประชากรและนโยบายของ สปสช. ที่ขยายสิทธิบัตรทองให้สามารถเข้ารับบริการที่หน่วยบริการปฐมภูมิ คือศูนย์บริการสาธารณสุขหรือคลินิกชุมชนอบอุ่นได้ทุกที่ในกรุงเทพฯ

กรณีที่เป็นผู้ป่วยซึ่งสามารถเดินเหินได้ ก็จะมารับบริการรักษาพยาบาล ณ ศูนย์บริการสาธารณสุขตามปกติ ส่วนผู้ป่วยติดเตียง อัมพาต อัมพฤกษ์ หรือพิการทางสมองต่างๆ ก็จะมีทีมพยาบาลเข้าไปดูแลเยี่ยมบ้านในชุมชน รวมทั้งประสานกับเครือข่ายที่มีอยู่ คือ เครือข่ายอาสาสมัครสาธารณสุข (อสส.) และเครือข่าย Care Giver ในชุมชนนั้นๆ เข้าไปช่วยดูแลช่วยเหลือผู้ป่วยถึงบ้าน อย่างน้อยสัปดาห์ละ 1-2 ครั้ง

ศูนย์บริการสาธารณะสุขจะเปิดรับสมัครCare Giverที่อาสาเข้าไปทำหน้าที่ช่วยเหลือดูแลผู้ป่วยติดเตียงในชุมชน โดยจะมีระบบคัดกรองความพร้อม ทั้งทางด้านร่างกายและจิตใจก่อนจะเข้าไปรับการอบรมตามหลักสูตร 70 ชั่วโมง เมื่อผ่านการอบรมแล้วก็จะได้รับอุปกรณ์เบื้องต้น เช่น คู่มือการดูแลโรคต่างๆ โดยเฉพาะโรคที่พบเจอบ่อย อุปกรณ์เครื่องวัดความดัน อุปกรณ์กายภาพบำบัดเบื้องต้น เช่น ลูกบอลที่ให้ผู้ป่วยใช้บีบเพื่อบริหารกล้ามเนื้อมือ และอื่นๆ ไปใช้ในการปฏิบัติงาน

ปัจจุบัน เขตภาษีเจริญโซนทิศเหนือ มีผู้ป่วยติดเตียง 140 ราย มี Care Giver ที่ผ่านการอบรม 26 คน เฉลี่ยแล้ว Care Giver1 คน จะดูแลผู้ป่วย 5 ราย โดยมีทีมพยาบาลที่ปรึกษา หาก Care Giver ลงพื้นที่เยี่ยมบ้านแล้วมีข้อสงสัยก็สามารถโทรศัพท์หรือ LINE มาถามพยาบาลเพื่อขอคำแนะนำ และในกรณีที่อาการค่อนข้างรุนแรง พยาบาลก็จะลงพื้นที่มาดูเองอีกที

“สำหรับผู้ที่สนใจ สมัครเป็น Care Giver เพราะต้องการจะช่วยเหลือคนที่เจ็บไข้ได้ป่วย ผู้ที่เคลื่อนไหวลำบาก ผู้ป่วยติดเตียงต่างๆ ในชุมชนหรือเป็นเพื่อนบ้านของตนเอง สามารถติดต่อได้ที่ศูนย์บริการสาธารณสุขทุกเขต ใน กทม.”

นางสุณี บุญเอี่ยมCare Giver ชุมชนแป๊ะกงร่วมใจ ในพื้นที่การดูแลของศูนย์บริการสาธารณสุข 47 กล่าวว่า ตนทำหน้าที่นี้มากว่า7 ปีนอกจากเป็น Care Giver แล้วยังเป็นอาสาสมัครสาธารณสุข และกรรมการชุมชนด้วย โดยให้คำแนะนำด้านสุขภาพและสาธารณสุขเบื้องต้นผ่านไลน์ให้กับคนในชุมชน

“การที่ได้เข้ามาทำหน้าที่Care Giver ดูแลผู้ป่วย เป็นเพราะตั้งใจที่จะทำให้คนไข้และญาติมีความสุขในชีวิต เมื่อได้ทำแล้วรู้สึกปลื้มปิติเหมือนได้ทำบุญทำกุศล”

ด้าน นางดวงใจ นิมิตไพทูรย์ หนึ่งในประชาชนที่ต้องดูแลผู้ป่วยติดเตียงและได้รับการดูแลจาก Care Giver กล่าวว่า มารดาของตนเป็นโรคความดันโลหิตสูง ป่วยติดเตียง รักษามานานหลายปี ช่วงแรกตนทำงานไปด้วยดูแลแม่ไปด้วย แต่สุดท้ายก็ต้องลาออกจากงานมาดูแลแม่ที่บ้านอย่างเดียว

“ปัจจุบันมีทีมพยาบาลและ Care Giver มาช่วยดูแลแม่ให้ถึงที่บ้าน มาช่วยเจาะเลือด วัดความดัน ฯลฯ ทำให้ตนได้รับความรู้ในการดูแลผู้ป่วยมากขึ้น และช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายในการเดินทางไปที่ศูนย์บริการสาธารณสุข ได้อย่างมาก ต้องขอขอบคุณที่มาช่วยดูแลคุณแม่และให้คำแนะนำดีๆ ตลอดมา”

ทั้งนี้ สำหรับผู้ป่วยติดบ้านติดเตียงที่ยังไม่ได้เข้าสู่การดูแลด้วยกองทุน Long Term Care ที่ สปสช.ร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น สามารถโทร.สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่สายด่วน สปสช. 1330