พล.ต.อ.วัชรพล  ประสารราชกิจ ประธานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ลงนามในหนังสือที่ ปช. 0008/0114 เมื่อวันที่ 1 ก.ค. 2567 ส่งถึงเลขาธิการคณะรัฐมนตรี เรื่องข้อเสนอแนะเพื่อป้องกันการทุจริตการดำเนินโครงการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยของกรุงเทพมหานคร (กทม.)  ใจความระบุว่า เนื่องจากป.ป.ช.ได้รับเรื่องร้องเรียนให้ตรวจสอบการดำเนินโครงการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยของกทม.ว่าอาจมีความไม่โปร่งใสจำนวน 4 โครงการ 1. โครงการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยแบบอัดขนาด 2 ตัน จำนวน 152 คัน 2.โครงการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยแบบอัดขนาด 5 ตันจำนวน 464 คัน

3. โครงการเช่ารถเก็บขนมูลฝอย แบบยกภาชนะรองรับมูลฝอยขนาด 3 ลูกบาศก์เมตร จำนวน 102 คัน และ 4. โครงการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยแบบยกภาชนะรองรับมูลฝอยขนาด 8 ลูกบาศก์เมตร จำนวน 124 คัน รวมทั้งสิ้น 842 คัน มูลค่าโครงการ 3,993,761,464 บาท

โดยได้รับการจัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณ 2566 เพื่อทดแทนโครงการเดิม ที่เป็นรถเก็บขนมูลฝอยเครื่องยนต์ดีเซล ซึ่งจะครบกำหนดสัญญาเช่าเดิมในปี 2567 เพื่อเปลี่ยนแปลงรายละเอียดโครงการดังกล่าว เป็นการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยแบบพลังงานไฟฟ้า ระยะเวลาการเช่า ต่อเนื่อง 5 ปี 

มีข้อสังเกตเพื่อให้ตรวจสอบข้อเท็จจริงว่า อาจมีการดำเนินการที่ไม่เป็นไปตามกฎหมาย เกี่ยวกับระเบียบวิธีการงบประมาณของ กทม. และการเปลี่ยนแปลงรายละเอียดโครงการ อาจส่งผลทำให้ กทม. ต้องมีภาระค่าใช้จ่ายด้านงบฯ เพิ่มมากขึ้น ตลอดจนมีข้อกังวลเกี่ยวกับการบริหารโครงการ ที่ยังไม่มีความชัดเจนในหลายประเด็น อาทิ การกำหนดรายละเอียดเกี่ยวกับคุณลักษณะเฉพาะ ขอบเขตของงานเช่ารถเก็บขนมูลฝอยพลังงานไฟฟ้า ที่อาจส่งผลให้ได้รถ เช่าเก็บขนมูลฝอยพลังงานไฟฟ้าที่ไม่สามารถใช้ปฏิบัติงานได้จริง และเสี่ยงเป็นการกีดกันผู้ประกอบการรายใดรายหนึ่งให้ตกไป 

คุณภาพการบริหารจัดการ เรื่องจำนวนสถานีอาจประจุไฟฟ้า รวมทั้งการทดลองปฏิบัติงานรถเก็บขนมูลฝอยพลังงานไฟฟ้า เพื่อให้ทราบถึงสมรรถนะประสิทธิภาพ และข้อจำกัดของปฏิบัติงานในพื้นที่กทม. ซึ่งอาจส่งผลต่อการจัดบริการกำจัดมูลฝอย สิ่งปฏิกูลของ กทม. จึงมีเหตุอันควรสงสัยว่า มีการดำเนินการอย่างไร ในหน่วยงานของรัฐอันอาจนำไปสู่การทุจริต หรือ สอบว่าอาจมีการทุจริต 

ดังนั้น คณะกรรมการป.ป.ช. จึงเห็นควรมีข้อเสนอแนะต่อ กทม.และคณะรัฐมนตรีทราบ พร้อมด้วยเสนอแนะแนวทางแก้ไขปัญหาเพื่อพิจารณาดำเนินการตามควรแก่กรณี เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการทุจริตหรือเกิดความเสียหายต่อประโยชน์ของรัฐและประชาชน ตามมาตรา 35 แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ 2561 ดังนี้ 

1. การเปลี่ยนแปลงรายละเอียดโครงการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยของกทม.ซึ่งได้รับการจัดสรรงบฯ ในปีงบฯ 2566 ที่จะสิ้นสุดสัญญาในปี 2567 จำนวน 4 โครงการรวม 842 คัน งบฯ รวมทั้งสิ้น 3,993,761,464 บาท โดยมีการเปลี่ยนแปลงจากการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยพลังงานดีเซล มาเป็นการเช่ารถเก็บขนมูลฝอยพลังงานไฟฟ้า อาจเป็นการดำเนินการเปลี่ยนแปลง หรือ แก้ไขรายละเอียดของแบบรูปและรายการ ซึ่งจะกระทบต่อวัตถุประสงค์และวงเงินงบฯ ของโครงการ และอยู่ นอกเหนืออำนาจของผู้ว่าฯ กทม. ตามข้อบัญญัติกรุงเทพมหานคร เรื่อง วิธีการงบประมาณพ.ศ 2563 ข้อ 30 ระบุว่า "การเปลี่ยนแปลงหรือแก้ไขรายละเอียดของแบบรูปและรายการซึ่งไม่กระทบต่อวัตถุประสงค์และวงเงินงบประมาณให้เป็นอำนาจของผู้ว่าฯ กทม." 

กรณีนี้ถือเป็นการเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยี ที่มีความแตกต่างกัน ส่งผลให้ กทม. ต้องดำเนินการบริหารจัดการที่ต่างไปจากการเช่ารถเก็บขนมูลฝอย ที่ได้ดำเนินการที่ผ่านมา รวมทั้งกทม.อาจมีภาระงบฯ แฝงที่ต้องจัดสรรเพิ่ม อาทิ การเตรียมพื้นที่สำหรับรองรับการสร้างสถานีอัดประจุไฟฟ้า ประสิทธิภาพการใช้งานของรถ การบำรุงดูแลรักษารถ การบริหารจัดการเรื่องจุดติดตั้งสถานีชาร์จไฟฟ้า และระยะเวลาในการชาร์จไฟฟ้าของรถ การบริหารทรัพยากรบุคคลและเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้อง ฯลฯ  ที่อาจทำให้งบฯ การดำเนินโครงการเปลี่ยนแปลงไป และอาจส่งผลต่องบฯ เพิ่มขึ้นในระยะยาว หรือในอนาคต ซึ่งกทม.จะต้องวิเคราะห์ต้นทุนและผลประโยชน์ของการเปลี่ยนแปลง การดำเนินโครงการดังกล่าว ให้เป็นไปตามขั้นตอนข้อบัญญัติกรุงเทพมหานคร เรื่อง วิธีการงบประมาณ 2563 ข้อกฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวข้อง

2 การกำหนดคุณลักษณะเฉพาะ/ ขอบเขตของงานเช่ารถเก็บขนมูลฝอยพลังงานไฟฟ้าทั้ง 4 โครงการ อาจเสี่ยงเป็นการกีดกันการเสนอราคาอย่างเป็นธรรม หรือการเข้าแข่งขันราคาของผู้ประกอบการรายใดรายหนึ่งให้ตกไป หรือ เอื้อประโยชน์ให้กับผู้ประกอบการรายใดรายหนึ่ง 

เนื่องจากการกำหนดคุณลักษณะอันเป็นการเฉพาะเจาะจง เช่น กำหนดคุณสมบัติ (สเปค) ของโลหะ หรือ เหล็กของตัวรถ การกำหนดรายละเอียดประเภทของแกนกระบอก (Rod) การกำหนดขนาดตู้บรรทุกมูลฝอย ความยาวช่วงล้อ ฯลฯ ซึ่งการกำหนดคุณลักษณะเฉพาะ/ขอบเขตของงาน ควรเป็นรายละเอียดเพื่อให้ได้รถเช่าเก็บขนมูลฝอยที่สามารถใช้ปฏิบัติงานได้จริง และมีประสิทธิภาพ ไม่ส่งผลกระทบต่อวัตถุประสงค์และภารกิจ เก็บขนมูลฝอย  อาทิ กำหนดขนาดและความจุของแบตเตอรี่ในรถแต่ละประเภท ซึ่งต้องพิจารณาตามข้อเท็จจริงโดยละเอียดว่าเพียงพอต่อการทำงานจริงทุกขั้นตอน ครอบคลุมระยะทางการวิ่ง การยก การบดอัดขยะ  และต้องทดสอบสมรรถนะของรถขยะที่ใช้พลังงานไฟฟ้าโดยหน่วยงานที่มีความเชี่ยวชาญ เป็นผู้ตรวจในลักษณะที่เป็นฟังก์ชันสมบูรณ์ของรถเก็บขนมูลฝอยพลังงานไฟฟ้า และต้องคำนึงถึงข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับน้ำหนักบรรทุกจริงเมื่อปฏิบัติงาน การกำหนดรายละเอียดเกี่ยวกับตรวจสอบระบบไฟฟ้า ระบบการจัดการแบตเตอรี่ และการตรวจสอบระบบไฮดรอลิก การกำหนดอัตราการไหลของน้ำมันไฮดรอลิก เป็นต้น โดยเน้นประสิทธิภาพการใช้งาน สมรรถนะของรถ และฟังก์ชันของรถเป็นสำคัญ 

ทั้งนี้ การกำหนดคุณลักษณะเฉพาะขอบเขตของงานเช่ารถฯ ต้องไม่ทำให้ประสิทธิภาพของรถเก็บขนมูลฝอยลดลงกว่าเดิม ไม่กระทบกับวัตถุประสงค์ของการดำเนินโครงการ เพื่อให้กทม.มีรถเก็บขนมูลฝอยสำหรับใช้ ปฏิบัติงานและเพิ่มประสิทธิภาพในการเก็บผลมูลฝอย ไม่ให้ตกค้าง ต้องดำเนินการอย่างถูกต้อง เป็นธรรม ตรวจสอบได้ไม่ให้เกิดปัญหาในการบริหารสัญญาในภายหลัง

3. กทม.ควรพิจารณาดำเนินการจัดทำแผนบริหารจัดการโครงการให้มีความชัดเจนและมีประสิทธิภาพ มีการจัดทำแผนบริหารความเสี่ยงของโครงการ และประเมินผลโครงการ เนื่องจากเป็นโครงการใหม่ที่มีการใช้เทคโนโลยีเปลี่ยนแปลงไป 

อาทิ การบริหารจัดการเรื่องจำนวนสถานีอาจประจุไฟฟ้า ระยะเวลาการชาร์จไฟฟ้าของรถแต่ละคัน ซึ่งอาจส่งผลต่อการบริหารจัดการให้บริการสาธารณะ ของรถเก็บขนมูลฝอยพลังงานไฟฟ้าที่จะต้องครอบคลุมกับจำนวนรถที่เช่า และเส้นทางที่วิ่ง ประสิทธิภาพของการปฏิบัติงานของรถในสภาพที่เกิดปัญหา หรือ มีข้อจำกัด เช่น เกิด น้ำท่วมหรือน้ำท่วมขังในพื้นที่กทม. ความปลอดภัยและความรับผิดของเจ้าหน้าที่กรณีเกิดอุบัติเหตุ ตลอดจนการบำรุงรักษาและประสิทธิภาพในการใช้งาน ของรถเก็บขนมูลฝอยพลังงานไฟฟ้าแต่ละคัน/ขนาด ซึ่งต้องมีการทดลองใช้จริงเพื่อให้ทราบถึงประสิทธิภาพและข้อขัดข้อง ตลอดจนปัญหาอุปสรรคในการดำเนินโครงการ 

ทั้งนี้ หากไม่มีการกำหนดแผนบริหารจัดการโครงการ ให้มีความชัดเจนและมีประสิทธิภาพ ย่อมส่งผลต่อการดำเนินงานตามวัตถุประสงค์และเจตนารมณ์ของ กทม. และอาจมีความเสี่ยงเกี่ยวกับการใช้จ่ายเงินงบประมาณโครงการของหน่วยงานรัฐ ที่ต้องเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ในการใช้จ่ายเงินงบประมาณมีความคุ้มค่าในเชิงภารกิจภาครัฐ เนื่องจากโครงการเช่ารถเก็บขนมูลฝอย ถือเป็นโครงการขนาดใหญ่ของ กทม. และมีวงเงินงบประมาณสูง จึงควรพิจารณาดำเนินการด้วยความละเอียดรอบคอบ เพื่อให้เป็นประโยชน์สูงสุดต่อการดำเนินงานของกทม และคำนึงถึงการได้รับบริการสาธารณะของประชาชนเป็นสำคัญ