โครงการแปรรูปสินค้าเกษตร ส่งผลให้สถาบันเกษตรกรมีขีดความสามารถด้านผลิตภัณฑ์เกษตรแปรรูปอยู่ในระดับมาก เพิ่มมูลค่าสินค้าเกษตรไทย กว่า 67.24% ปี68 ปูพรม 57 จังหวัดเป้าทำรายได้เกษตรกรเพิ่ม อย่างน้อย 20 %

นางธัญธิตา บุญญมณีกุล รองเลขาธิการสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (สศก.) กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เปิดเผยถึงการติดตามโครงการส่งเสริมการแปรรูปสินค้าเกษตรของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ซึ่งมีวัตถุประสงค์ เพื่อยกระดับมูลค่าผลิตภัณฑ์เกษตรแปรรูป

โดยปีงบประมาณ พ.ศ. 2567 มีกรมการข้าว กรมส่งเสริมสหกรณ์ กรมตรวจบัญชีสหกรณ์ กรมส่งเสริมการเกษตร และกรมประมง เป็นหน่วยงานรับผิดชอบหลัก กำหนดเป้าหมาย ให้มูลค่าผลิตภัณฑ์เกษตรแปรรูปของสหกรณ์ วิสาหกิจชุมชน และกลุ่มเกษตรกร ขยายตัวไม่น้อยกว่าร้อยละ 4 ในพื้นที่ดำเนินการ 77 จังหวัด ทั่วประเทศ

ผลการติดตามปีงบประมาณ พ.ศ. 2567 พบว่า สถาบันเกษตรกรทุกแห่งมีการนำความรู้และปัจจัยการผลิตที่ได้รับ ไปใช้ประโยชน์ ส่งผลให้สถาบันเกษตรกรมีขีดความสามารถด้านผลิตภัณฑ์เกษตรแปรรูปอยู่ในระดับมาก มีมูลค่าการจำหน่ายผลิตภัณฑ์เกษตรแปรรูปเพิ่มขึ้นเฉลี่ยร้อยละ 67.24 ผลิตภัณฑ์แปรรูป อาทิ ข้าวฮางงอกนูกัต (ตังเมไต้หวัน) มังคุดกวนรสบ๊วย จ๊อปูม้า ปลาฉิ้งฉาง ปลาส้มปลาตะเพียน ทอดมันปลากราย ข้าวเกรียบจิ้งหรีดรสดั้งเดิม ผงผำโรยข้าว บะหมี่เส้นจันทบุรีสาหร่ายทะเล และเสื้อผ้าใยกัญชง 

ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2568 มีกรมการข้าว กรมส่งเสริมสหกรณ์ กรมวิชาการเกษตร และกรมประมง เป็นหน่วยงานรับผิดชอบหลัก กำหนดเป้าหมายยกระดับมูลค่าผลิตภัณฑ์เกษตรแปรรูปไม่น้อยกว่าร้อยละ 4 และเพิ่มรายได้เกษตรกรจากการจำหน่ายผลิตภัณฑ์เกษตรแปรรูป ไม่น้อยกว่าร้อยละ 20 ในพื้นที่ดำเนินการ 57 จังหวัด อาทิ อ่างทอง สกลนคร กาฬสินธุ์ กระบี่ เพชรบุรี และนนทบุรี

สำหรับแผนการดำเนินงานที่สำคัญ ได้แก่ กรมการข้าว มีแผนพัฒนาผลิตภัณฑ์แปรรูปใหม่ 2 ผลิตภัณฑ์ ต่อยอดบรรจุภัณฑ์ผลิตภัณฑ์แปรรูป 2 ผลิตภัณฑ์ สร้างเครื่องสกัดน้ำมันรำข้าวต้นแบบ 1 ผลิตภัณฑ์ และพัฒนาโรงงานต้นแบบการผลิตเส้นขนมจีนแป้งหมัก เส้นขนมจีนหมักอบแห้งเสริมโพรโบโอติก และต่อยอดผลิตภัณฑ์สุรากลั่นชุมชน 2 ผลิตภัณฑ์ รวมทั้งมีแผนให้คำแนะนำด้านมาตรฐาน GMP กับโรงสี 4 แห่ง 

กรมส่งเสริมสหกรณ์ มีแผนจัดทำฐานข้อมูลการผลิตและการตลาดผลิตภัณฑ์แปรรูปของสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกร 177 แห่ง และสนับสนุนเงินอุดหนุนเพื่อจัดซื้อจัดจ้างครุภัณฑ์/สิ่งก่อสร้างสำหรับเพิ่มศักยภาพการดำเนินธุรกิจผลิตภัณฑ์แปรรูปให้กับสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกร 16 แห่ง รวมทั้ง มีแผนจัดประชุมเชิงปฏิบัติการสร้างเครือข่ายพันธมิตรทางการค้าให้กับสมาชิกสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกร 80 ราย และประชุมเชิงปฏิบัติการพัฒนาองค์ความรู้ด้านการแปรรูปให้กับสมาชิกสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกร 2,655 ราย

กรมวิชาการเกษตร  มีแผนถ่ายทอดองค์ความรู้ด้านการแปรรูปเชิงพาณิชย์ให้กับเกษตรกร 110 ราย และกรมประมง มีแผนพัฒนาผลิตภัณฑ์ แปรรูปและบรรจุภัณฑ์เพื่อเพิ่มมูลค่า ความหลากหลาย และความปลอดภัย 30 ผลิตภัณฑ์ และตรวจประเมินผลิตภัณฑ์ แปรรูปเพื่อให้การรับรองมาตรฐานตราสัญลักษณ์ประมงธงเขียว 100 ผลิตภัณฑ์ รวมทั้งพัฒนาศักยภาพผู้ประกอบการผลิตภัณฑ์แปรรูปให้เข้าสู่ระบบการผลิตเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่ม 200 ราย และสร้างอาชีพด้านผลิตภัณฑ์แปรรูป 30 ราย

ทั้งนี้ สศก.ได้ติดตามผลการดำเนินงานในช่วงไตรมาส 1 (1 ตุลาคม – 31 ธันวาคม 2567) พบว่า ส่วนใหญ่ยังอยู่ในช่วงเริ่มต้นดำเนินงาน อาทิ กรมการข้าว ให้คำแนะนำด้านมาตรฐาน GMP กับโรงสีไปแล้ว 3 แห่ง ในพื้นที่จังหวัดอุดรธานี หนองบัวลำภู และสระบุรี กรมส่งเสริมสหกรณ์ จัดทำฐานข้อมูลการผลิตและการตลาดผลิตภัณฑ์แปรรูปของสหกรณ์ และกลุ่มเกษตรกรไปแล้ว 31 แห่ง  กรมวิชาการเกษตร อยู่ระหว่างสำรวจและคัดเลือกสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกรที่มีความพร้อมเข้ารับการถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตผลิตภัณฑ์แปรรูป

และ กรมประมง พัฒนาผลิตภัณฑ์แปรรูปและบรรจุภัณฑ์ เพื่อเพิ่มมูลค่า ความหลากหลาย และความปลอดภัยไปแล้ว 2 ผลิตภัณฑ์ ตรวจประเมินผลิตภัณฑ์แปรรูปเพื่อให้การรับรองมาตรฐานตราสัญลักษณ์ประมงธงเขียวไปแล้ว 11 ผลิตภัณฑ์ และพัฒนาศักยภาพผู้ประกอบการผลิตภัณฑ์แปรรูปให้เข้าสู่ระบบการผลิตเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มไปแล้ว 75 ราย เป็นต้น ทั้งนี้ สศก. จะติดตามความก้าวหน้าการส่งเสริมการแปรรูป สินค้าเกษตรของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ในทุกกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง เพื่อขับเคลื่อนให้การส่งเสริมดังกล่าว บรรลุเป้าหมายต่อไป