ผ่านโครงการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์วัวแดง (Bos javanicus) 
ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ จังหวัดกาญจนบุรี 

กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยสำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.) ได้สนับสนุนงบประมาณของกองทุนสิ่งแวดล้อมให้กับคณะสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล เพื่อดำเนินโครงการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์วัวแดง (Bos javanicus) ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ จังหวัดกาญจนบุรี วงเงิน 5 ล้านบาท ระยะเวลาดำเนินการ 4 ปี (1 ตุลาคม 2564 - 30 กันยายน 2568) โดยเกิดผลการดำเนินงาน ได้แก่ เกิดอาสาสมัครอนุรักษ์วัวแดงกระจายในชุมชน 28 แห่ง และโรงเรียน 1 แห่ง เกิดคู่มือและแผนการอนุรักษ์วัวแดง (Bos javanicus) ระดับจังหวัด และคู่มือและแผนการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์และสิ่งแวดล้อมศึกษา เพื่อการบูรณาการของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง นอกจากนี้ ได้ศึกษาสำรวจข้อมูลทางสัณฐานวิทยาและพันธุกรรมของวัวแดง ในพื้นที่อุทยานแห่งชาติ และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า รวม 36 แห่งทั่วประเทศ โดยพบว่า ปัจจุบันวัวแดงสามารถพบได้ 17 แห่ง ส่วนที่ไม่พบวัวแดงในธรรมชาติแล้ว คือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้ ซึ่งควรมีแผนฟื้นฟูประชากรวัวแดงต่อไป 
จากการศึกษาสำรวจข้อมูลทางสัณฐานวิทยาของวัวแดง พบว่า มีคะแนนสภาพร่างกายเฉลี่ย 3 ขึ้นไปจากคะแนนเต็ม 5 คะแนน มีความผิดปกติของสีร่างกายเป็นสีขาวเพียงที่เดียว คือ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง และมีการผสมข้ามกับวัวกระทิง (Bos guarus) ที่อุทยานแห่งชาติกุยบุรี ประชากรส่วนใหญ่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นโดยเฉพาะภายในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาอ่างฤาไน มีการพบเพิ่มเติมที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าห้วยทับเสลา-ห้วยระบำ ป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่วงก์-แม่เปิน และป่าสงวนแห่งชาติป่าทับเสลาและป่าห้วยคอกควาย และจากการวิเคราะห์ข้อมูลความหลากหลายทางพันธุกรรมเบื้องต้นพบว่า วัวแดงในประเทศไทยปัจจุบันมี 2 ชนิดย่อย คือ วัวแดงแผ่นดินใหญ่ (Bos javanicus birmanicus) ที่เป็นชนิดย่อยท้องถิ่นของประเทศไทยและพื้นที่บนแผ่นดินใหญ่ของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และวัวแดงอินโดนีเซียชนิดย่อยชวา (Bos javanicus javanicus) ที่ได้มาจากประเทศอินโดนีเซีย วัวแดงแผ่นดินใหญ่สามารถจำแนกเป็น 6 Haplotypes โดยพบทางภาคตะวันออก และตะวันตกอย่างละ 3 Haplotypes ที่สามารถนำมาใช้ประโยชน์ในการเพิ่มความหลากหลายทางพันธุกรรมเพื่อการอนุรักษ์วัวแดงของประเทศและภูมิภาคต่อไป

 
ซึ่งจากการดำเนินโครงการได้รับความร่วมมือจากชุมชนเป็นอย่างดี โดยอาสาสมัครอนุรักษ์วัวแดงมีบทบาทสำคัญในการเฝ้าระวัง ลดภัยคุกคามต่อวัวแดง รวมถึงเจ้าหน้าที่อุทยานแห่งชาติ และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ที่ได้เข้ามามีส่วนร่วมในกิจกรรมโครงการตั้งแต่การรับรู้ปัญหา ร่วมคิด ร่วมตัดสินใจ ร่วมปฏิบัติ ร่วมติดตามประเมินผล และร่วมรับผลประโยชน์ ซึ่งเป็นผลงานที่มาจากการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริงและจะนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงความคิดและพฤติกรรมด้านคุณค่าการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และขยายผลความสำเร็จที่เกิดขึ้นจากการดำเนินโครงการไปสู่พื้นที่อื่นได้ อีกทั้งฐานข้อมูลวัวแดงและคู่มือที่ได้จัดทำขึ้น ได้เผยแพร่ไปยังชุมชนและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อการให้ความรู้เรื่องการอนุรักษ์วัวแดงต่อไป
สนใจสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม ติดต่อที่กลุ่มงานวิเคราะห์โครงการด้านทรัพยากรธรรมชาติ กองบริหารกองทุนสิ่งแวดล้อม เบอร์ 0 2265 6593-4