สมุนไพรไทยเป็นผลิตภัณฑ์ท้องถิ่นที่ได้รับความนิยมระดับโลก แต่ด้วยปัจจุบันศาสตร์และภูมิปัญญาท้องถิ่นเหล่านี้กำลังค่อย ๆ จางหายไปจากสังคมไทย แต่ปัจจุบันรัฐบาลได้มีการสนับสนุนส่งเสริมการท่องเที่ยวชุมชนมากขึ้น ทำให้การท่องเที่ยวเชิงเกษตรเป็นที่รู้จักกันมากขึ้น ชุมชนน้ำเกี๋ยน หนึ่งในจังหวัดน่านซึ่งจังหวัดที่ขึ้นชื่อเรื่องความสงบและวัฒนธรรม เป็นอีกหนึ่งชุมชนที่ได้นำภูมิปัญญาของชุมชนมาสร้างกลายเป็นอาชีพสร้างรายได้ให้กับชุมชนและยังกลายเป็นกิจกรรมโดดเด่นที่ส่งเสริมการท่องเที่ยวในชุมชนได้อีกด้วย

                 โดยตำบลบ้านน้ำเกี๋ยนมีตำนานเล่าขานว่า เมื่อครั้งสร้างพระธาตุแช่แห้งขบวนเกวียนบรรทุกทองคำเพื่อสร้างองค์พระธาตุ เกิดติดหล่มและถูกกระแสน้ำพัดเสียหายบริเวณบ้านเล็ก ๆ จึงได้ตั้งชื่อว่า "น้ำเกวียน" ซึ่งต่อมาเพี้ยนเป็น "น้ำเกี๋ยน" มาจนถึงปัจจุบัน เป็นตำบลที่ตั้งอยู่ในเขตการปกครองของกิ่งอำเภอภูเพียง ประกอบด้วย 5 หมู่บ้าน ได้แก่ หมู่ 1 บ้านน้ำเกี๋ยนใต้ หมู่ 2 บ้านน้ำเกี๋ยนเหนือ หมู่ 3 บ้านต้นกอก หมู่ 4 บ้านใหม่พัฒนา หมู่ 5 บ้านใหม่สันติสุข โดยตำบลบ้านน้ำเกี๋ยน อ.ภูเพียง ชุมชนที่เต็มไปด้วยสวนสมุนไพร และผลิตภัณฑ์ดีๆ จากสมุนไพร อีกทั้งยังมีอาหารท้องถิ่นให้ได้ลิ้มลอง เอาเป็นว่าชุมชนบ้านน้ำเกี๋ยนจะต้องถูกใจคนรักสุขภาพ และมีเรื่องราวดีๆ ให้ได้ชื่นใจกันอย่างแน่นอน  

                  ซึ่งชุมชนแห่งนี้ เป็นแหล่งเรียนรู้ในด้านการอนุรักษ์และใช้ประโยชน์จากสมุนไพร โดยมีแปลงเรียนรู้สมุนไพร  อาคารผลิตและแปรรูปเครื่องสำอางสมุนไพร  ชาสมุนไพร สมุนไพรอบแห้ง บดผง ยาหม่อง ลูกประคบ ฯลฯ และยังมีกลุ่มวิสาหกิจชุมชนชีววิถี ที่มีชื่อเสียงและประสบความสำเร็จเป็นอย่างมาก จนกระทั่งได้รับรางวัลมากมาย ชุมชนเป็นชุมชนชนบทที่ยังคงเป็นสังคมระบบเครือญาติ เป็นหมู่บ้านเล็กๆ ที่มีลำน้ำเกี๋ยนไหลผ่าน การท่องเที่ยวหมู่บ้านนี้จึงทำให้รู้สึกอบอุ่นเสมือนพักอยู่บ้านญาติ อิ่มเอมกับธรรมชาติอันแสนอบอุ่น

                    นอกจากแหล่งท่องเที่ยวที่แสนอบอุ่นแล้ว ณ ตำบลน้ำเกี๋ยนยังมีกิจการวิสาหกิจชุมชนชีววิถี ซึ่งชาวบ้านทุกคนถือหุ้นเป็นเจ้าของธุรกิจร่วมกัน บริหารงานอย่างเป็นระบบ มีการคัดเลือกคณะกรรมการบริหาร แบ่งหน้าที่กันดูแลทั้งด้านการผลิต การตลาด ด้านบัญชี สมาชิกช่วยกันผลิตและบรรจุเครื่องสำอางสมุนไพร สมาชิกส่วนใหญ่ทำหน้าที่ปลูกสมุนไพรเป็นแหล่งวัตถุดิบ เช่น ดอกอัญชัน มะกรูด มะเฟือง ขมิ้นชัน ไพล ผักเชียงดา ใบหมี่ มะขาม ฯลฯ

                      สมุนไพรเหล่านี้ถูกนำมาแปรรูปเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มโดยผสมผสานกับภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ส่งต่อจากรุ่นสู่รุ่นมาผลิตเป็นสินค้ามากกว่า 35 ชนิด เช่น แชมพู สบู่ ครีมทาผิว ฯลฯ แชมพูทุกสูตร และครีมนวด สินค้าของกลุ่ม มีการจำหน่ายทั้งปลีกและส่ง ทั้งในจังหวัดน่าน และต่างจังหวัด โดยการส่งพัสดุไปรษณีย์ และ จำหน่ายตรงให้แก่บริษัทเครื่องสำอาง

                      ซึ่งนี้ถือเป็นจุดขายของสังคมเนื่องจากชุมชนแห่งนี้มีความเข้มแข็งอย่างมาก ทำให้สามารถรวมตัวและพัฒนาผลิตภัณฑ์โดยใช้สมุนไพรท้องถิ่นมาเพิ่มมูลค่า ปัจจุบันยังสามารถเปิดโรงงานมูลค่ากว่า 10 ล้านบาทโดยใช้เงินจากสมาชิกชุมชนเท่านั้น ทำให้กลายเป็นวิสาหกิจชุมชนที่มีการผลิตที่ครบวงจรพร้อมสามารถทำการตลาดนอกพื้นที่ได้อีกด้วย วิสาหกิจชุมชนชีววิถีจึงเหมาะสำหรับนักท่องเที่ยวที่สนใจวัฒนธรรม สามารถไปเรียนรู้ชุมชนได้เนื่องจากมีศูนย์เรียนรู้ด้านการผลิตเครื่องสำอางสมุนไพรโดยชุมชน และช่วยขยายองค์ความรู้ไปสู่กลุ่มผู้สนใจในจังหวัดน่าน โดยการเป็นวิทยากรฝึกอบรมการทำแชมพูสมุนไพร และสบู่สมุนไพรแล้วกว่า 20 ชุมชน และมีคณะศึกษาดูงาน มาเรียนรู้ที่กลุ่มชีววิถีเป็นประจำทุกเดือน รวมถึง หมู่บ้าน OTOP เพื่อการท่องเที่ยว อย่าง บ้านใหม่พัฒนา ในชุมชนตำบลบ้านน้ำเกี๋ยน พร้อมปรับปรุงฐานการเรียนรู้ 5 ฐาน เพื่อเอาใจนักท่องเที่ยว ฐานสวนสมุนไพร สมุนไพรเพื่อสุขภาพ สวนสะเติน และสปาโฮม

                      นางพิสมัย ชมเชย พัฒนาการจังหวัดน่าน ได้ดำเนินโครงการพัฒนาหมู่บ้าน OTOP เพื่อการท่องเที่ยว เพื่อส่งเสริมสนับสนุนให้หมู่บ้านได้มีการพัฒนาค้นหาอัตลักษณ์ของท้องถิ่น ทั้งด้านผลิตภัณฑ์ วัฒนธรรมประเพณี แหล่งท่องเที่ยว และกิจกรรมอื่น ๆ โดยมี นายไพศาล วิมลรัตน์ ผู้ว่าราชการจังหวัดน่าน เป็นประธานเปิดงาน พร้อมด้วย หัวหน้าส่วนราชการจังหวัดและพื้นที่ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เทศบาลเมืองน่าน องค์การบริหารส่วนจังหวัด กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และชาวชุมชนร่วมงาน ภายในบริเวณงานมีการออกร้านจำหน่ายสินค้าผักปลอดสารพิษ ผลิตภัณฑ์โอท็อป น้ำสมุนไพร และอื่น ๆ

                       โดยผู้ที่สนใจในสินค้าและอยากเห็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ของชุมชนสามารถไปหาชมหาซื้อได้ที่ตลาดนัดชุมชนชีววิถี กาดใบหมี่เป็นสีสันของการท่องเที่ยว อีกทั้งยังมีขนนพื้นบ้าน ซึ่งเป็นที่นิยมในอดีต มาให้นักท่องเที่ยวได้เลือกชิม อาทิ ข้าวเกรียบปากหม้อ รวมทั้งยังมีพืชผักปลอดสารพิษ และสมุนไพรที่เป็นประโยชน์ต่อสุขภาพ นำมาทำเป็นเครื่องสำอาง เป็นที่ถูกอกถูกใจของนักท่องเที่ยวที่เป็นหญิงสาว ซึ่งตลาดนัดชีววิถี กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สร้างสีสัน และยังสร้างรายได้ให้กับชุมชน

                ซึ่งกาดใบหมี่แห่งนี้ตั้งอยู่ที่บ้านใหม่พัฒนา ตำบลน้ำเกี๋ยน อำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน ห่างจากวัดพระธาตุแช่แห้งซึ่งเป็นแหล่งท่องเที่ยวสำคัญของจังหวัดน่าน เพียง 4 กิโลเมตร กาดใบหมี่แห่งนี้เป็นตลาดที่ให้ชุมชนนำสินค้าร่วมกันเป็นประจำทุกวันเสาร์ วันอาทิตย์ และวันหยุดนักขัตฤกษ์ ตั้งแต่เวลา 09.00 น- 16.00 น. ภายในตลาดประกอบด้วยการจำหน่ายของฝากของที่ระลึกสำหรับนักท่องเที่ยว การจำหน่ายเครื่องสำอางซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร และรวมไปถึงอาหารและเครื่องดื่มสมุนไพร อีกทั้งนักท่องเที่ยวยังสามารถชมแปลงสมุนไพรซึ่งวิสาหกิจชุมชนชีววิถีนำมาผลิตเครื่องสำอางสมุนไพรได้อีกด้วย

ด้วย 4 ชุมชนในตำบลบ้านน้ำเกี๋ยน มีความเข้มแข็งทำให้สานต่อเป็นการท่องเที่ยวที่ผสานชีวิตความเป็นอยู่และสร้างกิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงภูมิปัญญาได้ไปพร้อม ๆ กันทั้งการจัดตั้งศูนย์รับข้อมูลข่าวสาร ดื่มน้ําสมุนไพร-น้ําผลไม้ ทำกิจกรรมในชุมชน เช่น สบู่ พร้อมรับเป็นของที่ระลึก การชมแปลงสมุนไพร และชมรมการสาธิตการทําน้ํามันหอมระเหยจากตะไคร้หอม กิจกรรมแปรรูปสมุนไพรยาหม่อง พร้อมแวะชมและอุดหนุนงานเครื่องจักรสาน ข้าวแต๋นเซ็นชื่อ กับป้าขันคำ เพื่อเป็นของที่ระลึก ชมสวนสะเดิน และซื้อผักผลผ

อย่างบ้านใหม่พัฒนา มีการจัดกิจกรรมการแปรรูปได้ ทั้งสมุนไพร ทั้งชา ฝึกทำยาหม่อง ลูกประคบ น้ำมันไพล เรียนทำสเปรย์ไล่ยุง สบู่ มีวิทยากร มัคคุเทศก์ชุมชน เป็นกิจกรรมที่ชุมชนเชี่ยวชาญและสร้างความเพลิดเพลินให้กับนักท่องเที่ยว

 เมื่อร่วมกิจกรรมกับชุมชนแล้วทางชุมชนบ้านพัฒนา ก็ยังมีจักรยานไว้บริการนักท่องเที่ยว 31 คัน ได้จากการบริจาค โดยนักท่องเที่ยวสามารถปั่นจักรยานท่องเที่ยวเชิงสุขภาพ ที่ตลอดเส้นทาง 2 ข้างทางก็จะเป็นรั้วต้นไม้สมุนไพรเป็นหลัก ได้ชมและร่วมเรียนรู้ลงมือทำการการทอผ้าลายโบราณ

จักสานตะกร้าของกลุ่มผู้สูงอายุ แวะชิมข้าวแต๋นขันคำ อาหารทานเล่นพื้นบ้านที่ทำจากสมุนไพรอย่างน้ำแตงโม ดอกอัญชัน และน้ำฟักข้าว ศึกษาสวนสะเติน แหล่งเรียนรู้ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ภายในสวนจะมีพืชผักสวนครัวที่ปลอดสารพิษ เลี้ยงสัตว์แบบผสมผสาน และผ่อนคลาย สบายอารมณ์ ด้วยการแช่เท้า นวดฝ่าเท้า และนวดตัว ด้วยสมุนไพร ก่อนปิดท้ายด้วยอาหารสไตล์พื้นบ้าน และนอนพักผ่อนโฮมสเตย์ของหมู่บ้านที่มีมากถึงจำนวน 15 หลัง ไว้ให้บริการ