เขียนให้คิด โดย ซีศูนย์

การใช้รถราชการของ อปท.

สวัสดีครับท่านผู้อ่าน อุณหภูมิอากาศบ้านเราเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอด ดูแลสุขภาพกันนะครับ โควิทก็ยังไม่หมดไปทีเดียว ยิ่งจะเปิดประเทศด้วยแล้วก็ไม่รู้ว่ามาตรการป้องกันจะทำได้แค่ไหน ขณะที่อุณหภูมิการเมืองก็เริ่มร้อนแรงมากขึ้น ยังไงก็ให้มีการเลือกตั้งโดยไม่สะดุดอะไรกันอีกเหมือนที่ผ่านมานะครับ

ช่วงปลายปีที่ผ่านมา มีเรื่องการบ้านการเมืองเป็นข่าวให้ชาวบ้านอย่างเราวิพากษ์กันสนุกสนานปนความเศร้า ไม่ว่าเรื่องเรือรบสุโขทัย อธิบดีรับเงินโยกย้ายลูกน้อง ปลัดกระทรวงด่าลูกน้องกลางวงประชุม ล้วนแล้วแต่เป็นเรื่องกระทบชิ่งรัฐบาลไม่มากก็น้อย ปลายเดือนมกราคมนี้ก็จะมีการประกาศค่าดัชนีชี้วัดความโปร่งใสปี 2565 หรือค่า CPI (corruption perception index) ขององค์กรเพื่อความโปร่งใสนานาชาติที่จะชี้ว่า ประเทศไหนมีคอร์รัปชันมากน้อยเพียงใดประเทศเราเองก็อาจจะบ่งชี้ได้ว่า ที่ผ่านมา รัฐบาลสำเร็จหรือล้มเหลวในการปราบโกงแค่ไหน

คราวนี้มาว่าเรื่องการใช้รถราชการของ อปท.กันดีกว่า  เพราะหลังๆ มานี้ ป.ป.ช.เขาชี้มูลความผิดเรื่องการใช้รถราชการกันมากครับ ก่อนอื่นจะสรุปคร่าวๆ เรื่องระเบียบการใช้รถที่ใช้อยู่ เอาเฉพาะที่สำคัญครับ ตามระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการใช้และรักษารถยนต์ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2548 และระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการใช้และรักษารถยนต์ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2563 กำหนดไว้ 3 ประเภทคือ

“รถส่วนกลาง” มีอะไรบ้างครับ รถยนต์หรือรถจักรยานยนต์ที่จัดไว้เพื่อกิจการอันเป็นส่วนรวมขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และให้รวมถึงรถยนต์ที่ใช้ในการบริการประชาชน หรือใช้ในหน้าที่ของส่วนราชการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เช่น รถยนต์ดับเพลิง รถยนต์บรรทุกน้ำ รถยนต์พยาบาล รถยนต์บรรทุกขยะมูลฝอย และเครื่องจักรกลต่างๆ พวกนี้เป็นรถส่วนกลาง ใช้ในหน่วยงานนั้นตามแต่ภารกิจ

อีกประเภท “รถประจําตําแหน่ง” หมายความว่า รถยนต์ซึ่งจัดให้แก่ผู้บริหาร หรือหัวหน้าส่วนราชการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น รถประเภทนี้มักมีใช้ใน อปท.ที่มีรายได้พอควรละครับ อีกประเภท “รถรับรอง” คือ รถยนต์ที่จัดไว้เป็นพาหนะรับรองชาวต่างประเทศ ซึ่งเป็นแขกของทางราชการ หรือจัดไว้เพื่อรับรองบุคคลสําคัญ ก็ไม่เห็นว่า มี อปท.ไหนมีบ้าง แต่ไม่ทราบว่าจะหาไว้ทำไม เพราะแขกต่างประเทศหรือบุคคลสำคัญที่จะไปดูงานดูการในท้องถิ่นนั้น มีน้อยมากนะครับ 

รถเหล่านี้ต้องมีตราเครื่องหมายประจํา อปท.นั้น แต่ยังยกเว้นให้ว่า อปท.ใดมีเหตุผลและความจำเป็นเห็นว่า การมีตราเครื่องหมายและอักษรชื่อของ อปท.ไว้ด้านข้างนอกรถ อาจไม่ปลอดภัยแก่ผู้ใช้หรือไม่เหมาะสมในการปฏิบัติงาน ให้ขอทำความตกลงกับผู้ว่าราชการจังหวัด รถคันใดได้รับยกเว้นการมีตราเครื่องหมายและอักษรชื่อของ อปท.ใ ห้ อปท.นั้นรายงานปลัดกระทรวงมหาดไทยทราบเรื่อง แต่ส่วนใหญ่คงไม่มี อปท.ไหนมีเหตุผลการยกเว้นได้ เว้นแต่อยู่ในพื้นที่เสี่ยงภัยก็อาจขอยกเว้นได้  

ส่วนการใช้รถประจําตําแหน่งให้ใช้ในการปฏิบัติราชการในตําแหน่งหน้าที่ หรือที่ได้รับมอบหมายโดยรวม หรืองานที่เกี่ยวเนื่องโดยตรงกับงานในตําแหน่งหน้าที่ หรือฐานะที่ดํารงตําแหน่งนั้น รวมตลอดถึงการใช้เพื่อการเดินทางไปและกลับระหว่างที่พักและสํานักงาน และเพื่อการอื่นที่จําเป็นและเหมาะสมแก่การดํารงตําแหน่งหน้าที่เท่านั้นนะครับ

ผู้บริหารท้องถิ่นต้องระวังว่า ท่านต้องใช้กับงานในหน้าที่ การเดินทางระหว่างบ้านกับที่พักรวมถึงความจำเป็นเหมาะสมกับตำแหน่งจะเอาไปส่งลูก รับกิ๊กหรือให้คนอื่นยืมใช้ไม่ได้นะครับ คนแอบถ่ายรูปมันเยอะครับ

การใช้รถส่วนกลาง รถรับรองก็เช่นกัน ให้ใช้เพื่อกิจการอันเป็นส่วนรวมของ อปท.หรือเป็นประโยชน์ของทางราชการ ตามหลักเกณฑ์ที่ อปท.เจ้าของรถกําหนดขึ้น ปกติการใช้รถก็จะมีหลักฐานการใช้รถส่วนกลางทุกท้องถิ่นอยู่แล้วและเป็นแนวปฎิบัติทั่วไปเช่นหน่วยงานราชการอื่นๆ ไม่ว่าการขออนุมัติใช้รถเดินทางไปไหน ไปกี่คน ใครขับ เวลาใด มีเข็มไมล์เริ่มต้นเลขใด รวมถึงการเติมน้ำมันก็ต้องลงเลขไมล์ เดี๋ยวนี้อาจตรวจสอบการใช้ง่าย เพราะหลายแห่งใช้ฟลีทการ์ดเพื่อนำรถไปเติมปั๊มที่มีการตกลงเบิกจ่ายน้ำมันกันไว้

แต่จากที่เคยทราบเคยพบมา มักจะเอารถไปทำธุระส่วนตัวบ้างหลังจากใช้ในงานราชการแล้ว ถ้าไม่มีเรื่องก็รอดตัวไป ถ้ามีเรื่องก็เหนื่อยนะครับ เคยมีเรื่องร้องเรียนประเภทนี้เยอะ มีอีกเรื่อง คือการนำรถส่วนกลางช่วยงานกฐิน หรืองานศพพ่อแม่ครอบครัวของเจ้าหน้าที่หน่วยงานนั้น ปกติเขาจะมีระเบียบสวัสดิการไว้เพื่อช่วยเหลือรับส่งเจ้าหน้าที่หน่วยงานเดียวกันไปร่วมงาน ก็ควรเขียนระเบียบสวัสดิการเผื่อไว้บ้างนะครับ เพื่อความสบายใจ

เคยมีเรื่องที่ ป.ป.ช.ชี้มูลวินัย อาญาอดีตผู้อำนวยการโรงพยาบาลแห่งหนึ่งเอารถส่วนกลางขนของ ขนคนไปช่วยงานแต่งบุตรสาวเลยครับ ถือเป็นเรื่องขัดกันแห่งผลประโยชน์ชัดๆ นะครับ การใช้รถยนต์ปกติให้ใช้ภายในเขต อปท.นั้น หากจะใช้รถยนต์ออกไปปฏิบัติหน้าที่นอกเขต อปท. ถ้าเป็นรถยนต์ส่วนกลางต้องได้รับอนุญาตเป็นหนังสือจากผู้บริหารท้องถิ่นก่อน สําหรับรถประจําตําแหน่งก็ให้อยู่ในดุุลพินิจของผู้ที่ดํารงตําแหน่งนั้นตามที่เห็นว่าจําเป็นและเหมาะสม

ผู้บริหารท้องถิ่นที่มักเดินทางเข้ามาอบรมหลักสูตรต่างๆ ใน กทม. แล้วใช้รถท้องถิ่นของตนเองเดินทางมาก็ต้องระวังนะครับว่าเป็นเรื่องความจำเป็นและเหมาะสมหรือไม่ เท่าที่ทราบส่วนใหญ่มักไม่ขออนุญาตจากผู้มีอำนาจอนุมัติอนุญาตดีไม่ดีอาจถูกร้องเรียนได้ครับ  

นอกจากนั้น ระเบียบยังห้ามผู้มีสิทธิได้รับรถประจําตําแหน่งอยู่แล้วนํารถส่วนกลางไปใช้อีก เว้นแต่มีเหตุผลความจําเป็นเฉพาะคราว ทั้งนี้ ให้ระบุเหตุผลความจําเป็นที่ต้องใช้รถส่วนกลางไว้ด้วย เช่นกันครับเรื่องนี้ผู้บริหารหลายแห่งที่เดินทางไปไหนมาไหนไกลๆ มักจะใช้รถส่วนกลางเดินทางทั้งที่ตัวเองก็ใช้รถประจำตำแหน่งอยู่แล้ว ถ้าไม่ใช่เหตุผลความจำเป็นที่จะรับฟังได้อาจเป็นความผิดได้ครับ ก็ต้องดูข้อเท็จจริงเป็นเรื่องๆ ไปครับ

ยังไม่จบนะครับ คงต้องไปต่อคราวหน้าอีก และจะเล่าเรื่องผู้บริหารท้องถิ่นนำรถราชการไปใช้ไม่ชอบจนถูก ป.ป.ช.ชี้มูลความผิดกันสักเรื่องสองเรื่องครับ