องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ได้มีการนำเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI) มาปรับใช้เป็นนวัตกรรมและ best practice กันเป็นจำนวนไม่น้อย จึงอาจกล่าวได้ว่า AI นั้น สำหรับองค์กรที่มีหน้าที่ในการบริหารและปกครอง ไปจนถึงรัฐ ทำหน้าที่เป็นเครื่องมือใหม่ ที่ทำให้การบริหารจัดการเป็นได้ได้ง่ายขึ้น มีประสิทธิภาพมากขึ้น และอาจทำให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการนั้นได้มากขึ้นด้วย จะกล่าวว่า AI สามารถช่วยให้เกิดความสะดวกสบายในการใช้ชีวิต และช่วยให้เกิดการวิเคราะห์ข้อมูลโดย “เครื่องจักรที่เป็นสมองกล” เอง ซึ่งอาจทำให้เกิดประโยชน์ในทางการเมือง เช่น การวิเคราะห์โพลทำนายผลการเลือกตั้ง การคาดการเหตุการณ์ทางการเมืองล่วงหน้า หรือการวิเคราะห์ข้อมูลจาก Big Data จากหน่วยงานของรัฐที่ทำให้ประชาชนสามารถเข้าถึงและเห็นข้อมูลขององค์กรที่ปกครองประชาชน เช่น รัฐ เป็นต้น ดังนั้น อาจจะกล่าวว่า AI มีผลช่วยให้เกิดความเป็นประชาธิปไตยมากขึ้นก็คงไม่ผิดนัก แต่ก็ยังมีอีกหลายส่วน ที่ AI นั้นอาจเป็นเครื่องจักรสมองกลที่มีอีกคมดาบ ทำหน้าที่สอดส่องดูแลและวิเคราะห์ข้อมูลส่วนตัวที่มนุษย์ให้ไปกับมัน ทั้งที่ตั้งใตและไม่ได้ตั้งใจ ทำให้ AI ซึ่งมีสถานะเป็น “สมองกล” ไม่ใช่เพียง “เครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์” สามารถกลับมาควบคุมชีวิตมนุษย์ได้ และอาจทำให้ความเป็นประชาธิปไตยนั้นเสื่อมคลายลงไป

ประโยชน์และภัยคุกคามที่เป็นไปได้จาก AI นั้นมีมากมาย ปัญญาประดิษฐ์ ได้กลายเป็นสิ่งที่มีความสำคัญในยุคดิจิทัลที่เราอาศัยอยู่ เทคโนโลยีนี้มีศักยภาพที่จะเปลี่ยนแปลงทุกแง่มุมของชีวิตมนุษย์ ตั้งแต่การทำงาน การศึกษา การรักษาพยาบาล ไปจนถึงการใช้ชีวิตประจำวัน การเข้าใจถึงประโยชน์และภัยคุกคามที่เป็นไปได้จาก AI จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งในการเตรียมพร้อมสำหรับอนาคต หนึ่งในประโยชน์ที่เห็นได้ชัดของ AI คือความสามารถในการเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน ระบบ AI สามารถทำงานที่ซับซ้อนได้รวดเร็วและแม่นยำมากกว่ามนุษย์ เช่น การวิเคราะห์ข้อมูลจำนวนมาก การวินิจฉัยโรคจากภาพถ่ายทางการแพทย์ และการคาดการณ์แนวโน้มตลาด AI ได้เข้ามามีบทบาทสำคัญในการพัฒนาทางการแพทย์ ระบบ AI สามารถวิเคราะห์ข้อมูลทางการแพทย์จำนวนมหาศาล เพื่อช่วยในการวินิจฉัยโรค และพัฒนาแนวทางการรักษาที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น นอกจากนี้ AI ยังสามารถช่วยในการค้นคว้าและพัฒนายาใหม่ ซึ่งสามารถเร่งกระบวนการทดลองและนำยาเข้าสู่ตลาดได้รวดเร็วขึ้น AI มีศักยภาพที่จะเปลี่ยนแปลงวิธีการศึกษาและการเรียนรู้

ระบบ AI สามารถปรับเนื้อหาและวิธีการสอนให้เหมาะสมกับนักเรียนแต่ละคน ซึ่งช่วยให้การเรียนรู้มีประสิทธิภาพและมีความหมายมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ AI ยังสามารถช่วยครูและอาจารย์ในการประเมินผลและให้คำแนะนำที่เหมาะสมแก่นักเรียน AI สามารถช่วยปรับปรุงคุณภาพชีวิตของคนทั่วไปได้หลายด้าน เช่น การพัฒนาระบบบ้านอัจฉริยะ (Smart Home) ที่สามารถควบคุมอุปกรณ์ต่างๆ ในบ้านได้อย่างมีประสิทธิภาพ ระบบขนส่งอัจฉริยะที่ช่วยลดเวลาการเดินทางและเพิ่มความปลอดภัย และการพัฒนาแอปพลิเคชันที่ช่วยในการจัดการสุขภาพและการออกกำลังกาย

ในขณะเดียวกัน หนึ่งในภัยคุกคามที่คนกังวลมากที่สุดคือการสูญเสียงาน เนื่องจาก AI และระบบอัตโนมัติมีความสามารถในการทำงานแทนมนุษย์ในหลายอาชีพ เช่น การผลิต การบริการลูกค้า และการวิเคราะห์ข้อมูล ซึ่งอาจทำให้คนจำนวนมากต้องสูญเสียงานและต้องปรับตัวเข้าสู่อาชีพใหม่ ระบบ AI ที่ใช้งานอยู่ในปัจจุบันต้องการข้อมูลจำนวนมากเพื่อให้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งทำให้มีความเสี่ยงต่อการละเมิดความเป็นส่วนตัวและความปลอดภัยของข้อมูล หากข้อมูลเหล่านี้ตกไปอยู่ในมือของผู้ไม่หวังดี อาจก่อให้เกิดความเสียหายอย่างมหาศาล AI อาจมีความเสี่ยงที่จะสร้างอคติและความไม่ยุติธรรม เนื่องจากการฝึกอบรมระบบ AI อาศัยข้อมูลจากอดีต ซึ่งอาจมีอคติที่มีอยู่ในข้อมูลนั้น หากระบบ AI ไม่ได้รับการออกแบบและตรวจสอบอย่างถูกต้อง อาจเกิดการตัดสินใจที่ไม่เป็นธรรมและสร้างความเหลื่อมล้ำในสังคม รวมถึงในปัจจุบัน ได้มีการนำ AI เข้ามาฝั่งไว้ในอุปกรณ์ที่ทุกคนต้องใช้ คือ โทรศัพท์มือถือ ซึ่งสร้างความสะดวกสบายเป็นอย่างมาก แต่ต้องไม่ลืมว่า AI ดังกล่าวนั้นสามารถเก็บข้อมูลในโทรศัพท์ของเราได้ เนื่องจากเป็นการ “ติดมาจากโรงงาน” ไม่ใช่เป็นการลงโปรแกรมเสริม แม้ว่าบริษัทโทรศัพท์ต่าง ๆ จะอ้างว่าไม่เก็บข้อมูล หรือผู้ใช้สามารถเลือกได้ก็ตาม อนึ่ง การพัฒนา AI ที่มีความซับซ้อนและสามารถทำงานได้อย่างอิสระมากขึ้น ทำให้เกิดคำถามเกี่ยวกับการควบคุมและความรับผิดชอบ หากระบบ AI ทำงานผิดพลาดหรือก่อให้เกิดความเสียหาย ใครจะเป็นผู้รับผิดชอบและควรมีการควบคุมอย่างไรเพื่อป้องกันปัญหานี้ AI เป็นเทคโนโลยีที่มีศักยภาพทั้งในด้านบวกและด้านลบ การเข้าใจถึงประโยชน์และภัยคุกคามที่เป็นไปได้จาก AI จะช่วยให้เราสามารถนำเทคโนโลยีนี้มาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุดและลดความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น การพัฒนา AI อย่างมีความรับผิดชอบและยั่งยืนจึงเป็นสิ่งที่สำคัญในการเตรียมพร้อมสำหรับอนาคต

สุดท้ายแล้ว การเกิดขึ้นของ AI นั้น แม้ว่าจะเป็นความก้าวหน้าของกำลังการผลิตของมนุษยชาติที่ประสบความสำเร็จจนอาจถือได้ว่าเป็นการขยับขั้นของการปฏิวัติอุตสาหกรรมอีกขั้นหนึ่ง แต่ก็ต้องอย่าลืมไปว่า การพัฒนาเทคโนโลยีที่สามารถกลับมาควบคุมมนุษย์ผู้สร้างของมันได้เองนั้น จะเป็นประโยชน์หรือโทษมากกว่ากัน คงจะต้องถึงเวลาแล้ว ที่เราต้องมาขบคิดอย่างจริงจัง ว่าจะใช้เทคโนโลยี โดยเฉพาะ AI อย่างไร ให้เป็นประโยชน์และมีโทษน้อยที่สุดต่อมนุษยชาติและประชาธิปไตย มิฉะนั้นฝันร้ายแบบในภาพยนตร์ The Terminator หรือคนเหล็ก อาจมาถึงแบบไม่รู้ตัว