คอลัมน์ : รอบรั้วสถาบันพระปกเกล้า  โดย : ศูนย์สื่อสารองค์กร
 เขียนโดย อัจจิมา แสงรัตน์

นักวิชาการสำนักส่งเสริมวิชาการรัฐสภา สถาบันพระปกเกล้า

                เมื่อวันที่ 24 กันยายน ปี 2568 เกิดหลุมยุบขนาดมหึมาบริเวณถนนสามเสน หน้าโรงพยาบาลวชิรพยาบาล เขตดุสิต พื้นที่ถนนกว้างกว่า 30 เมตร ยุบตัวลึกประมาณ 50 เมตร ทำให้พื้นผิวถนนพังทลายลงทันที การจราจรถูกสั่งปิด บุคลากรทางการแพทย์และผู้ป่วยบางส่วนต้องอพยพออกจากอาคารเพื่อความปลอดภัย สถานการณ์ดังกล่าวได้สะท้อนถึงความเปราะบางทางโครงสร้างของเมืองใหญ่ ที่แม้กระทั่งพื้นที่ซึ่งเป็นสัญลักษณ์แห่งความมั่นคงด้านสาธารณสุข ก็ยังไม่รอดพ้นจากภัยแฝงใต้ดิน โดยสาเหตุเบื้องต้นที่คาดการณ์กันคือ การก่อสร้างอุโมงค์รถไฟฟ้าใต้ดินที่ตัดผ่านบริเวณดังกล่าว ประกอบกับโครงสร้างท่อระบายน้ำและท่อประปาเดิมที่ชำรุด เมื่อฝนตกหนัก น้ำซึมลงดินและพัดพาเม็ดดินออกไปเรื่อย ๆ จนทำให้เกิดโพรงขนาดใหญ่ใต้ผิวถนน ก่อนที่น้ำหนักของยานพาหนะและสิ่งก่อสร้างด้านบนจะทำให้พื้นบริเวณนั้นทรุดตัวลงในที่สุด

          หลุมยุบ (sinkhole) เป็นปรากฏการณ์ทางธรณีวิทยาที่เกิดจากพังทลายหรือการละลายของชั้นดินและหินใต้ผิวดิน ปัจจัยที่เร่งให้เกิดในเขตเมืองได้แก่ การก่อสร้างอุโมงค์ ระบบท่อประปา ท่อระบายน้ำที่รั่วซึม รวมถึงการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมที่เกิดจากการกระทำของมนุษย์ สำหรับกรณีกรุงเทพมหานคร มีลักษณะสอดคล้องกับงานวิจัยหลายชิ้นที่ชี้ว่าโครงการก่อสร้างขนาดใหญ่ หากขาดการตรวจสอบเชิงป้องกัน มักเพิ่มความเสี่ยงต่อการทรุดตัวของดิน[1] เมื่อเปรียบเทียบกับต่างประเทศ พบว่าในปี 2564 เมืองเนเปิลส์ ประเทศอิตาลี ได้เกิดหลุมยุบในลานจอดรถของโรงพยาบาล San Carlo จนต้องอพยพผู้ป่วยฉุกเฉินออก อีกกรณีคือ กรุงโซล ประเทศเกาหลีใต้ ที่เคยเกิดหลุมยุบกลางถนนจนรถยนต์ตกลงไปทั้งคัน แม้ไม่ได้อยู่หน้าโรงพยาบาลโดยตรง แต่สะท้อนถึงความเสี่ยงในมหานครที่มีโครงสร้างใต้ดินหนาแน่น สิ่งเหล่านี้แสดงให้เห็นว่าปัญหาหลุมยุบมิได้เป็นเพียงปรากฏการณ์เฉพาะท้องถิ่น หากเป็นความท้าทายร่วมของเมืองสมัยใหม่ทั่วโลก อันสะท้อนถึงปัญหาโครงสร้างพื้นฐานของเมืองใหญ่ที่ซ่อนอยู่ใต้มุมมองของผู้คน ซึ่งถือเป็นสัญญาณเตือนให้ทุกฝ่ายหันมาใส่ใจตรวจสอบความปลอดภัยในพื้นที่ก่อสร้างที่อยู่ใกล้สถานที่สาธารณะสำคัญมากยิ่งขึ้น

          จากเหตุการณ์ดังกล่าวนี้ ถึงเวลาแล้วที่สังคมต้องตั้งคำถามถึงมาตรฐานการตรวจสอบความปลอดภัยของโครงการก่อสร้าง การบำรุงรักษาท่อประปาและท่อระบายน้ำ รวมถึงการประสานงานระหว่างหน่วยงานรัฐและเอกชนที่เกี่ยวข้อง หากมีระบบตรวจสอบที่เข้มข้นกว่านี้ ปัญหาอาจถูกป้องกันได้ตั้งแต่ระยะแรกเริ่ม ยิ่งกว่านั้นบทเรียนสำคัญจากกรณีนี้ คือ ความจำเป็นในการประเมินผลกระทบของโครงการก่อสร้างต่อสิ่งแวดล้อมเมืองในระยะยาว การตรวจสอบระบบท่อและการระบายน้ำอย่างสม่ำเสมอ รวมถึงการมีแผนฉุกเฉินเพื่อปกป้องสถานที่สำคัญ โดยเฉพาะโรงพยาบาลและสถานศึกษา หากเรามองเหตุการณ์ครั้งนี้ไม่ใช่แค่ “อุบัติเหตุ” แต่เป็น “สัญญาณเตือน” เราสามารถที่จะป้องกันไม่ให้เกิดความสูญเสียที่ใหญ่กว่าเกิดขึ้นในอนาคต

          ที่มาของภาพ : เกาหลีถนนยุบ!รถร่วงตกลงหลุมทั้งคัน! และ รอยต่ออุโมงค์-ผนังรถใต้ดินเคลื่อนตัว ต้นเหตุ ‘หลุมยุบ’ สามเสน อนุทินเผยคุมสถานการณ์ได้ทั้งหมดแล้ว